ログインしてさらにmixiを楽しもう

コメントを投稿して情報交換!
更新通知を受け取って、最新情報をゲット!

エスペラント ESPERANTOコミュの【般若心経】ESPERANTO訳/再考

  • mixiチェック
  • このエントリーをはてなブックマークに追加
二年半以上も前になるがこのコミュの中で、
エスペラント語「般若心経」私家版試訳を
公表したことがありますが、、――<サンプル?>
http://mixi.jp/view_bbs.pl?id=28993172&comm_id=45162
久々にあの訳文の再検討をしてみました。。
(エス語文としても随分間違いも多かったし、単純なスペリングミスもあちこちにあった
 のに、誰も添削してくださらなかったのは残念です…)

∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞
※(私の学力不足による〜)文法的疑問点など:
?
<ĉio>,<ĉia>,<ĉiu>,<ĉiuj>,,
<ĉion>,<ĉian>,<ĉiajn>,<ĉiun>,<ĉiujn>,などの使い分け方:
*例文:
"ĉian suferon kaj afrikton."
"transforigis ĉian suferon kaj afrikton."
"ĉiuj Leĝoj spacece karakteras, "
"Tri temp-mondaj ĉiuj Budhoj konfidante al la Praĵnja-paramito,"
"kapablas forigi ĉiun suferon,, "

*<ĉia>や<ĉiu>も、かかる名詞が複数形のときは
 (文意に反映したいニュアンスなどに関係なく)<ĉiaj>や<ĉiuj>に
 ならねばいけないか?
*<ĉia>や<ĉiu>も、かかる名詞が対格形のときは
 <ĉian>や<ĉiun>とするものなのか?
*「一切」という語の訳は、<ĉiu/ĉiaj/英語:every>か?
 <<ĉio/ĉiuj/英語:all>か?、どちらが適当か?
?
>"nek okulo, orelo, nazo, lango, korpo,【aŭ】volo,"
 という文では【aŭ】でよいか?、【kaj】が正しいか?
 或いは、
 "nek okulo,nek orelo,nek nazo,nek lango,nek korpo,nek volo,"
 といった表現のほうが自然か?
?
>"nek okulo, orelo, nazo, lango, korpo, aŭ volo,"
 ?に同様に…?
?
>"Nek figuro, sono, odoro, gusto, tuŝo, aŭ la leĝo,,"
 ?に同様に…?
?
>"ankaŭ nek ke la senlumado elĉerpiĝi,"
←"ankaŭ ne troviĝas ke la senlumado elĉerpiĝas"
 ←"ankaŭ ne troviĝas elĉerpiĝado de la senlumado"
 という様な意味だが、上記の様にはいえるのか?
?
>"ankaŭ nek ke la kadukiĝo-kaj-morto elĉerpiĝi."
 ?と同様な問題…?
?
>"Per nenieco kiu gajnatata,"
という構文は("kiu"の使い方)は間違いか?
→"per nenieco de gajno,"乃至"per nenio gajnata,"
あたりの表現のほうが適切か?
?
><samas>,<alias>,<karakteras>,
といった通常は動詞化しない語根を
 無理矢理に動詞化している用法を多用しているが、
 余りにも違和感を与えすぎないか?
?
>"konfidante【al】la Praĵnja-paramito,"
 ここでの前置詞【al】は正しいか?
 >"konfidante la Praĵnja-paramiton,"のほうが自然か?
 ほかに適当な表現は無いか?
?
定冠詞"la"
をつけてある数箇所の、定冠詞の用法は間違っていないか?

などなど

∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞

★般若心経/Esenca Sutro por Saĝ-Perfektigado/池田弘
 ( http://www001.upp.so-net.ne.jp/jble/sutro/esenca.html
という、佛教者エスペランチストによる般若心経の翻訳があることも
紹介してありましたが、
かの訳文は、使われてる単語も構文なども難解すぎるというのが、
(エスペラントにそれほど堪能でない^^;〜)私の感想です。。
しかも、あれは、サンスクリット原文からの中村元&紀野一義による甚だ
解釈説明調な迷訳からの重訳によるとおもわれる歪曲的逸脱も散見され…
(「翻訳」というよりも、あるひとつの解釈の説明といった趣きで…)
文章の流れなど語順的にも、梵文版とも我々に馴染みの玄奘訳漢文とも
対照比較も非常にしにくい文章になってしまっているとおもいます。。

私は佛教徒でもないし、エスペラントの使い手としても三流ではありますが…、
般若心経だけは非常に好きなので、独自の和訳(意訳/異訳)も英訳も
また持論についても、 mixi 内にて色々開陳しておりまて…
般若心経の教えの意味内容や解釈については;バッド(下向き矢印)
(ちまたに出ている解説本などの他…、)
【般若心経♡般若倶楽部】http://mixi.jp/view_community.pl?id=60499
も、ご参照いただければいいですが、、

いちいちの(佛教用語などの)語句の解釈などについてはさておき(他に譲り)、、
私が、ここの場で問題にしたい事は、たんに、
エスペラントの文章としてちゃんと読める解り易い表現ができてるかどうか、
といったことです。。

まずは、
われわれ東アジア人にとって馴染み深い【玄奘漢訳版「般若心経」】との対照・参照
がなるべく出来やすい格好に構成した、エスペラント文般若心経をつくってみよう
との試みで…(それが下掲のものです)
(玄奘漢訳の般若心経は、全体に散文的で錯綜した文章の梵語版とは違い、
 簡潔で詩的に美しく仕上がっているのが特長と私はおもってます。。)

▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼

※<サンプル2>
バッド(下向き矢印)
摩訶 般若 波羅蜜多 心経
MAHA PRAĴNJA-PARAMITA, LA KORA SUTRO 
観自在 菩薩、
La Vid-ĉiokapabla Bo~-sat~,
行 深 般若 波羅蜜多 時、 
kiam praktikante la profundan Praĵnja-paramiton, 
照 見 五蘊 皆 空、
ilumine vidis la kvin amasojn ĉiujn Malplenajn. 
度 一切 苦 厄。
Do, transforigis ĉian suferon kaj malfeliĉon. 
舎利子、 
Ŝaripuĉjo!
色 不異 空、 空 不異 色;
Formo ne alias de Malpleno. Malpleno ne alias de Formo. 
色 即 是 空、 空 即 是 色。
Formo ĝuste estas Malpleno, Malpleno ĝuste estas Formo. 
受 想 行 識、 亦 復 如 是。
Sento, imago, intenco, kaj rekono ankaŭ samas kiel tiel. 
舎利子! 是 諸法 空相、
Ŝaripuĉjo! ĉiuj Leĝoj Malplenece karakteras,
不生 不滅、 不垢 不浄、
Neniu aperas nek malaperas, neniu malpuriĝas nek puriĝas,
不増 不減。
neniu pliiĝas nek malpliiĝas. 
是 故、空中 无色、
Tiakiele, en la Malpleno, Ne troviĝas Formo,
无 受 想 行 識;
nek sento, imago, intenco, aŭ rekono. 
无 眼 耳 鼻 舌 身 意;
nek okulo, orelo, nazo, lango, korpo, aŭ volo,
无 色 声 香 味 触 法;
Nek figuro, sono, odoro, gusto, tuŝo, aŭ la leĝo,, 
无 眼 界、 乃至 无 意 識 界;
Ne troviĝas okula mondo, pluen nek mensa-rekona mondo,, 
无 无明 亦  无 无明 尽;
Ne troviĝas la mallumego, ankaŭ nek ke la mallumego elĉerpiĝi, 
乃至 无 老 死、
Pluen nek kadukiĝo-kaj-morto,
亦 无 老 死 尽;
ankaŭ nek ke la kadukiĝo-kaj-morto elĉerpiĝi. 
无 苦 集 滅 道;    
Nek troviĝas sufero, la origino, la finigo, kaj la vojo, 
无 智、 亦 无 得。
Nek sciado ankaŭ nek gajnado. 
以 无 所 得 故、
Per nenieco kiu gajnata, tial,, 
菩提薩埵 依 般若 波羅蜜多 故,、
Bodhisatvo konfidante al la Praĵnja-paramito, do, 
心 无 挂 碍;
sia koro ne havas kroĉiĝan baron,,
無 挂碍 故、 無 有 恐怖、
sen-kroĉ-bare, tial nek havas timon, 
遠離 (一切) 顛倒夢想、
for apartinte (ĉian) renversitan iluzion, 
究竟 涅槃。
Finfine statas Nirvane. 
三世 諸仏 依 般若 波羅蜜多〜 
Tri temp-mondaj ĉiuj Budhoj konfidante al la Praĵnja-paramito,
故、 得 阿耨多羅 三藐 三菩提。
Do, gajnas Anuttaran-samjak-sambodhion. 
故 知。般若 波羅蜜多、
Tial do sciu, ke la Praĵnja-paramito
是 大 神 呪、 是 大 明 呪、
estas granda mistera mantro, estas granda enlumiga mantro, 
是 无 上 呪、 是 无 等等 呪、
estas senplisupera mantro, estas senegala mantro, 
能 除 一切 苦、 真実 不虚 故、
kapablas forigi ĉiun suferon,, veras, nenial falsante. 
(故)説 般若 波羅蜜多 呪。
Do, esprimas la Praĵnja-paramitan mantron, 
即 説 呪 日:
Jen, esprimas la mantron diri: 
掲諦 掲諦 波羅掲諦 波羅僧掲諦  菩提 娑婆可
Gate, gate, paragate, parasamgate! Bodhi! Svaha!

==============================
以上が、
【玄奘漢訳版般若心経】に最も忠実な訳文になろうかとおもうが、、
個人的に気に入らないタームなどを、我流のものに変えて表現すると、
以下のような「般若心経」になる…
※<サンプル/3>
バッド(下向き矢印)
摩訶 般若 波羅蜜多 心経
MAHA PRAĴNJA-PARAMITA, LA KORA SUTRO
観自在 菩薩、
La Vid-ĉiokapabla, Bo~-sat~,
行 深 般若 波羅蜜多 時、 
Kiam praktikante je la profunda Praĵnja-paramito,
照 見 五蘊 皆 空、
ilumine travidis la kvin amasojn ĉiujn Spacajn.
度 一切 苦 厄。
Do, transforigis ĉian suferon kaj malfeliĉon.
舎利子、 色 不異 空、
Ŝaripuĉjo!, Figuraĵo ne alias de Spaco.
空 不異 色;
Spaco ne alias de Figuraĵo.
色 即 是 空、 空 即 是 色。
Figuraĵo ĝuste estas Spaco, Spaco ĝuste estas Figuraĵo.
受 想 行 識、 亦 復 如 是。
Sento, ideo, intenco, kaj distingo ankaŭ samas kiel tiel.
舎利子! 是 諸法 空相、
Ŝaripuĉjo!, tie, ĉiuj Sistemoj Spacece karakteras,
不生 不滅、 不垢 不浄、
Neniu aperas nek malaperas, neniu malpuriĝas nek puriĝas,
不減 不増。
neniu malpliiĝas nek pliiĝas.
是 故、空中 无色、
Tiakiele, en la Spaco, Ne troviĝas Figuraĵo,
无 受 想 行 識;
nek sento, imago, intenco, aŭ distingo.
无 眼 耳 鼻 舌 身 意;
nek okulo, orelo, nazo, lango, korpo, aŭ menso,
无 色 声 香 味 触 法;
Nek figuro, sono, odoro, gusto, tuŝo, aŭ la sistemo,,
无 眼 界、 乃至 无 意 識 界;
Ne troviĝas okula mondo, pluen nek mensa-conscia mondo,,
无 无明 亦  无 无明 尽;
Ne troviĝas la mallumsaĝo, ankaŭ nek ke la mallumsaĝo elĉerpiĝi,
乃至 无 老 死、
Pluen nek kadukiĝo-kaj-morto,
亦 无 老 死 尽;
ankaŭ nek ke la kadukiĝo-kaj-morto elĉerpiĝi.
无 苦 集 滅 道;    
Nek troviĝas sufero, la origino, la finigo, kaj la vojo,
无 智、 亦 无 得。
Nek sciado ankaŭ nek atingo.
以 无 所 得 故、
Per nenieco atingata, tial,,
菩提薩埵 依 般若 波羅蜜多 故、
Bodhisatvo konfidante al la Praĵnja-paramito, do,
心 无 挂 碍;
sia purkonscio ne kroĉatas de baron,,
無 挂碍 故、 無 有 恐怖、
sen-kroĉ-bare, tial nek havas timon,
遠離 一切 顛倒夢想、
for apartinte ĉian renversitan iluzion,
究竟 涅槃。
Finfine statas Nirvane.
三世 諸仏 依 般若 波羅蜜多〜 
Tri temp-mondaj ĉiuj Budhoj konfidante
al la Praĵnja-paramito,
故、 得 阿耨多羅 三藐 三菩提。
Do, atingas Anuttaran-samjak-sambodhion.
故 知。
Tial do sciu.
般若 波羅蜜多、
la Praĵnja-paramito
有 大 神 呪、 是 大 明 呪、
havas granda mistera mantro,
kio estas granda illumiga mantro,
是 无 上 呪、 是 无 等等 呪、
estas senplisupera mantro, estas senegala mantro,
能 除 一切 苦、真実 不虚 故、
kapablas forigi ĉiun suferon,, veras, nenial falsante.
故説 於 般若 波羅蜜多 所説之呪。
tiel prezentita, je la Praĵnja-paramita, mantro,
即 説 呪 日:
Jen, prezentas la mantron dire:
掲諦 掲諦 波羅掲諦 波羅僧掲諦 菩提 娑婆可
Gate, gate, paragate, parasamgate! Bodhi! Svaha!

▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼▲▼

※ちなみに、
http://www001.upp.so-net.ne.jp/jble/sutro/esenca.html
 に出ているエスペラント訳文を批判してしまった立場として…)
下記<サンプル/4>として掲載するのが、
サンスクリット原文による文意をできるだけ忠実になぞって
律儀に訳出してみたものです(^^;) 

※尚但し、私はサンスクリットの知識自体はとぼしいので、、
 以下の文献による解釈を参照・比較検討して訳文(和訳並びにエスペラント訳)を
 作成しました。。

☆[PDF]『般若心経』梵文和訳ノート(長澤弘隆)
 http://www.isis.ne.jp/shinkyoNote.pdf
☆般若心経完全マスター・バイブル(碧海龍雨) 後篇第七章
 ステップ3≪サンスクリット語の般若心経に馴染む≫
 http://www.hannya.net/bongo.htm 
☆般若心経マスターバイブル(碧海龍雨) 後篇第7章
 【ステップ4】全単語を正しく理解する
 http://www.hannya.net/masterLC7-1.htm
☆般若心経マスターバイブル(碧海龍雨)後篇第7章その6
 【ステップ5】 「真髄和訳」を用いて読誦・瞑想する
 http://www.hannya.net/masterLC7-6.htm

(結果、通常定番とされ権威あるかの「岩波文庫」版/中村元・紀野一義
 による和訳文は、かなり誤訳乃至迷訳な部分が多いともおもえます。。)

(で、結局拙訳は、たぶん余所ではまず見られない、独自訳みたいな様相になって
 しまっているかもしれません…
 日本語の訳文のほうも、日本語としてこなれていない生硬な表現のままですが、、
 日本語としてこなれるために、勝手な解釈にて元の微妙な言い回しの構造を
 歪曲しないように極力こだわった訳文にすると、こうなってしまった、という訳…)

==============================
※<サンプル/4>
バッド(下向き矢印)
一切の叡智なるものに敬礼する;
Salutas(/Omaĝas) al ciuj saĝintoj;
神聖な観自在菩薩は、
Sankta Avalotekiŝvara-Bodisatvo
深遠な"プラジニャーパーラミター(/完全本源叡智)"
において修行を行じつづけながら、観察した:
je la profunda Praĵnja-paramito(/Praorigina-saĝo-perfekteca)
ekzercadon ekzercante obserbis;
(「自分」とは、)五つの(諸事物の)スカンダ(/集積/蘊)としてあり;(そして)
ke estas kvin skandhoj(/amasoj), kaj
その(そうした集積の)夫々は正に自性(/それ固有の主体的性質)としては
空虚(/ゼロ)である、と洞察した。
travidis ke tiuj proprecoj tute estas Malplena(/Nula).
今ここでは、シャーリープトラよ!
Nun ĉi tie, Ŝariputra!
"形象(/眼に見えるもの・有形なるもの)"は"空虚(/ゼロ)性"であり、
(だからこそ)"空虚性"はそのまま"形象"なのであり、
Figuraĵo(/ĉia videbla obekto) estas Mlplenece,
la Malpleneca ja nature estas Figuraĵo,
"形象"と"空虚性"は別ものでなく、
"空虚性"とは"形象"は別ものでなく、
De Figuraĵo ne alias Malpleneco, de Malpleneco ja ne alias Figuraĵo,
(おしなべて)"形象"であるものはその時それは"空虚性"であり
kiam estas Figuraĵo, ĉiam tio ja estas Malpleneca,
"空虚性"である時それ即ち"形象"であり、
kiam estas Malplenco, Ĉiam tio ĝuste estas Figuraĵo,
正に前述の如くまったく後述の様に、
Tiel efektive kiel jene,
感受作用(/受)も、想念(/想)も、サンスカーラ(/前意識的造作力/行)も、
認識作用(/識)もそうである。
sento, ideo, Sanskaro(/kondiĉita-agiĝeco), kaj rekono ankaŭ
estas same.
今ここでは、シャーリープトラよ!
Jen(/nun ĉi tie), Ŝariputra!
すべてのダルマ(/存在・法則)は、"空虚性"にして特性が無く、
Ĉiuj Dharmoj(/ekzistoj-leĝoj) estas Nuleca, Senkarakteraj,
生起せざるものであり、消滅せざるものであり、
Ne estas naskiĝitaj, nek malestiĝaj,
汚れざるものであり、清浄でもなきものであり、
nek malpuriĝaj, nek puraj,
減損することなく、円満することもない。
nek mankiĝas, nek pleniĝas.
その故に、シャーリープトラよ!
Tial, Ŝariputra!
"空虚性"においては"形象"(/色)も無く、
en la Nuleco ne ekzistas Figuraĵo,
感受作用(/受)も無く、想念(/想)も無く、サンスカーラ(/前意識的造作力/行)も無く、
認識作用(/識)も無く、
nek sento, nek ideo, nek sanskaro, nek rekono,
眼、耳、鼻、舌、身体、マインド(/意)も無く、
Ne troviĝas okulo, orelo, nazo, lango, korpo, aŭ menso,
色彩(視覚の対象形象)も、音も、匂いも、味も、触覚も、
"ダルマ"(認識対象)も、無く、
nek figuro, sono, odoro, gusto, tuŝo,
aŭ la Dharmo(/objekto de menso),
眼(-識)の領域から乃至〜意(-識)の領域にいたるまで無く、
nek de okula regiono, pluen ĝis nek mensa-rekona regiono,
聡明(/明)も無く、無明(/無知・暗愚)も無く、
nek lumsaĝo, nek mallumego,
聡明(/明)の消滅も無く、無明(/無知・暗愚)の消滅も無く
nek neniiĝo de lumsaĝo, nek neniiĝo de mallumego.
さらに、老衰や死も無く、
Pluen, ne troviĝas kadukiĝo-kaj-morto,
老衰や死がな無くなることまでも無く、
nek neniiĝo de kadukiĝo-kaj-morto.
不如意(/苦)も、その原因も、その制圧も、(その制圧の為の)方途も無く、
Ne troviĝas ĉagreno, origino(de ĉagreno), dominado(de ĉagreno),
aŭ la vojo(de la dominado)
"知るはたらき"(/智)も無く、(達成すべき)対境も無い。
nek sciado, nek atingo.
ゆえに、(就執するところの)達成対象の無きを以て、
Tial per nehavi kiu atingota, do,
ボーディーサットヴァたる者は"プラジニャーパーラミター(/完全本源叡智)"に依拠して行動する
が故に
Bodisatva;tiu al la Praĵnja-paramito konfidante agas, do,
純イシキを覆うもの(バリアー)が無い。
sia purkonscio ne estas kovrita.
純イシキを覆うものが何にも有りはしないので、
Ĉar nenial kovrita purkonscio,
恐怖無く、顛倒(妄想)を踏み越えて、
sentime, renversitan-iluzion forsuperante,
究極の境地としてニルヴァーナ(/永遠の平安)に住する。
finfine staras sur la Nirvano(/en la eterna paco).
三世に在住するすべての覚者は、
Tri tempe(/periode) restantaj ĉiuj Budhoj
"プラジニャーパーラミター(/完全本源叡智)"に依拠するが故に、
per konfidi al la Praĵnja-paramito, do,
アヌッタラ・サムャク・サン・ボーディ(/この上なく真正で完璧無欠な悟り)に、
(現前として完璧に)目覚めきるのだ。
al la Anuttara-samjak-sambodhio
(/la plej supera ĝusta perfekta(/justa) iluminiĝo) 
(prezente perfekte)vekiĝas.
それ故に知ることができるはずである。
Tial, oni devas sciota;
"プラジニャーパーラミター(/完全本源叡智)"の偉大なマントラを、
la Praĵnja-paramitan grandan mantron,
偉大な智慧のマントラを、無上のマントラを、無比のマントラを、
la grandan lumsaĝan mantron, la senplisuperan mantron,
la senegaran mantron,
(それが)一切の不如意(/苦)を鎮めるものであり、
kiu trankviligas ĉian ĉagrenon,
(それは)真実であり、虚妄でないからであることを、
kiu estas vera, ĉar ne malvera,
"プラジニャーパーラミター(/完全本源叡智)"(の境地)において宣べられたマントラを。
kiu en la Praĵnja-paramito predikitan mantron.
それは次の様なものである:
Tio estas jene:
往けり、往けり、超えて往けり、全て超えて往けり。
覚醒(/悟り)よ、祝福あれ!
gate gate pāragate pārasaṃgate bodhi svāhā!
(Irita,irita, translontane irita, perfekte translontane irita,
iluminiĝon, hura!)
これにて"プラジニャーパーラミター(/完全本源叡智)"の心髄が完成・完了する。
Ĉi tie Praĵnja-paramita koro(/kerno) komplete finiĝas.

∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞

http://mixi.jp/view_bbs.pl?id=28915295&comm_id=60499
(【般若心経♡般若倶楽部】コミュ内トピック)
http://mixi.jp/view_diary.pl?id=1627085981&owner_id=634719
(2010年11月23日の日記)

コメント(0)

mixiユーザー
ログインしてコメントしよう!

エスペラント ESPERANTO 更新情報

エスペラント ESPERANTOのメンバーはこんなコミュニティにも参加しています

星印の数は、共通して参加しているメンバーが多いほど増えます。

人気コミュニティランキング